photo by Natalia Szymańska Żera
ΤΙ ΑΚΟΥΝΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ: ΦΩΝΗ ΚΑΙ ΨΥΧΗ
Παναγιώτης Τερζάκης
Η φωνή μας εκτός από το μέσο επικοινωνίας μας είναι ο καθρέφτης του νου
και της καρδιάς μας. Εκφράζει τις επιθυμίες, τα θέλω, τις σκέψεις, τα
συναισθήματά μας. Μιλά, τραγουδάει, θυμώνει, ελέγχει, γοητεύει, τρομάζει,
παρηγορεί, απωθεί, έλκει. Η φωνή του καθενός είναι μοναδική. Εξαρτάται
από την κατασκευή του λάρυγγά μας, αλλά και από περιβαλλοντικούς
παράγοντες, τα βιώματα και την ψυχοσύνθεσή μας. Η μίμηση και τα
ακούσματα παίζουν μεγάλο ρόλο στο πώς μιλάμε και πώς τραγουδάμε.
Μαγικό είναι το πώς τραγουδούν και μιλούν τα παιδιά ανάλογα με το πού
μεγαλώνουν και τι ακούνε. Τα ακούσματα, τόσο στη βρεφική όσο και στην
παιδική ηλικία, είναι καθοριστικά. Διαμορφώνουν την αντίληψή μας, την έννοια
της μελωδίας, του ρυθμού και της μελωδικότητας της γλώσσας. Τα ελληνικά
είναι μία γλώσσα εύηχη, καθαρή και έχει τη δική της μοναδική προσωδία
(προς +ωδή). Δηλαδή τον δικό της χαρακτηριστικό τονισμό, μελωδία και ύφος.
Όταν τα παιδιά ακούνε τραγούδια και μουσικές που τονίζουν τα παραπάνω,
αναπτύσσουν τη μαθησιακή τους διαδικασία πιο εύκολα. Μαθαίνουν να
εκφράζουν τα συναισθήματά τους και να λένε τη γνώμη τους με περισσότερη
πειθώ, δυναμισμό και ενέργεια. Αυτό τα οδηγεί σε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση
και καλύτερη αίσθηση του ηχοτοπίου γύρω τους.
Μία μεγάλη συζήτηση που αφορά γονείς, δασκάλους και ψυχολόγους είναι το
αποτύπωμα που αφήνουν τραγούδια που είναι της μόδας και χρησιμοποιούν
ένα ακατάλληλο φρασεολόγιο. Πολλοί, παρασυρμένοι από τον ρυθμό και τη
μελωδία υποτιμούν την επιρροή μιας λέξης ή μιας κατάστασης που
περιγράφουν τα τραγούδια. Αυτή είναι και η παγίδα. Οι λέξεις και οι φράσεις
καταγράφονται στο υποσυνείδητο πολύ έντονα. Τα παιδιά δεν είναι ανάγκη να
τις πούνε για να τις καταγράψουν. Όσο αθώο και να φαίνεται να χορεύουν τα
παιδιά (ακόμη και χωρίς να τραγουδάνε) ένα τραγούδι που περιγράφει
καταστάσεις που δεν μπορούνε να κατανοήσουν, δεν είναι. Η μουσική έχει τη
δύναμη να εντυπώνει τις λέξεις ακόμη πιο δυνατά στο μυαλό και στην ψυχή
μας. Έτσι το παιδί, ή ακόμα και ο έφηβος, δέχεται διπλά μηνύματα. «Να
σέβεσαι τον διπλανό σου» ενώ στο σπίτι ή στο πάρτι θα ακούσει τραγούδια
που μιλάνε για τη δύναμη να επιβάλλεσαι πυξ λαξ. «Να σέβεσαι τον εαυτό
σου ως κορίτσι» ή «να σέβεσαι τα κορίτσια ως αγόρι», ενώ θα ακούσει
τραγούδια που μιλάνε για χειριστικούς άντρες και πειθήνιες γυναίκες που
εξαγοράζονται με δώρα και εξουσία.
Οι γονείς οφείλουμε να ακούμε τα παιδιά μας, καθώς επίσης να γνωρίζουμε τι
ακούν και να τα καθοδηγούμε σε όμορφα ακούσματα. Να τους μιλάμε καθαρά
και σωστά. Να μην συγχέουμε τη δική μας διασκέδαση με τη δική τους
ψυχαγωγία και διαμόρφωση της συμπεριφοράς και ψυχής μέσω της
μουσικής. Οδηγήστε τα παιδιά να εξερευνήσουν τη φωνή τους μέσω της
μουσικής, μέσα από δημιουργικά εργαστήρια, χορωδίες και την εκμάθηση
ενός μουσικού οργάνου. Επιλέξτε μουσικές που τα ηρεμούν και τα
ψυχαγωγούν. Και αφήστε τα με τη σειρά τους να σας οδηγήσουν σε μία
ελεύθερη φωνητική συνθήκη όσο είναι μικρά, απλά δίνοντάς τους χρόνο να
σας μιλούν! Γιατί έτσι έχουν γεννηθεί: να είναι ελεύθερα!
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
- Αποφεύγετε τις εκρήξεις δυνατής φωνής .
- Να βήχετε και να καθαρίζετε το λαιμό σας ήπια και ήσυχα.
- Αποφεύγετε να παράγετε «περίεργους» ήχους, όπως φώνηση κατά την εισπνοή, μίμηση ήχων και ζώων, χωρίς λόγο. Οι ηθοποιοί ακολουθείτε την κατάλληλη τεχνική και πάντα με προθέρμανση.
- Αποφεύγετε να μιλάτε δυνατά, όταν βρίσκεστε σε θορυβώδη μέρη.
- Μη φωνάζετε σε κόσμο πχ. στα διπλανά δωμάτια ή σε απόσταση που ούτως ή άλλως δεν θα ακουστείτε.
- Αποφεύγετε να μιλάτε πολύ εάν πάσχετε από μόλυνση του άνω αναπνευστικού συστήματος (γρίπη, συνάχι, Covid).
- Να μιλάτε με την ένταση, τον τόνο και την ταχύτητα που είναι πιο άνετη για σας.
- Να ξεκινάτε την παραγωγή τόνων ήρεμα και χωρίς υπερβολική προσπάθεια.
- Μην ψιθυρίζετε! Έτσι, οι φωνητικές σας χορδές υπολειτουργούν.
- Αν είναι δυνατόν, φροντίστε να ζείτε σε χώρους με καλή υγρασία. Προσοχή το χειμώνα σε κλειστά μέρη με ξηρή και ζεστή ατμόσφαιρα.
- Αποφεύγετε να αναπνέετε από το στόμα όταν έχει πολύ κρύο.
- Μην καπνίζετε και μην καταναλώνετε πολύ αλκοόλ και καφεΐνη. Ο καπνός, το αλκοόλ και ο καφές «καίνε» και στεγνώνουν τις φωνητικές χορδές.
- Να αποφεύγετε τον καπνό και τη σκόνη.
- Να πίνετε όσο μπορείτε περισσότερο νερό, κι ας μη διψάτε. Αυτό υγραίνει τις φωνητικές χορδές, άρα τις καθιστά πιο ελαστικές και αυθεντικές.
- Αποφεύγετε την κατανάλωση όξινων και πικάντικων τροφών ιδιαίτερα πριν τον ύπνο. Παλινδρόμηση γαστρικών οξέων μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό των φωνητικών χορδών.
- Να κοιμάστε αρκετά! Η φωνή θέλει ύπνο!
- Να ασκείστε συχνά, χωρίς υπερβολική προσπάθεια. Προσοχή στα βάρη στο γυμναστήριο.
- Μάθετε να αναπνέετε με το διάφραγμα!
- Το στρες είναι εχθρός της φωνής! Μαθαίνουμε πώς να το διαχειριζόμαστε.
- Να χρησιμοποιείτε τεχνικές απεύθυνσης και να μην υπερβάλλετε όταν μιλάτε σε μεγάλο ακροατήριο ή διαδικτυακά.
(c) Όλα τα κείμενα, οι τίτλοι μεθοδολογίας, οι περιγραφές των μαθημάτων/εργαστηρίων και τα άρθρα είναι κατοχυρωμένα και δεν επιτρέπεται η αντιγραφή τους ή μέρος αυτών, η χρήση τους στο διαδίκτυο ή σε έντυπα χωρίς την έγγραφη άδεια του κ. Τερζάκη.